Over veranderen en verbeteren

Veel bedrijven, overheden, mensen hikken aan tegen veranderen. We zijn snel ontevreden. En in de veranderingen die plaats vinden zien we niet de gewenste verbetering. Wie iets wil veranderen moet bereid zijn te geven en te nemen. Veranderen is iets verplaatsen in ons ecologisch evenwicht. De zon gaat niet harder schijnen, het gaat niet meer of minder regenen als de mens iets verandert. Maar je kunt regen opvangen en gebruiken als drinkwater en je kunt een zonnestraal omzetten in electriciteit of warmte of iets waarmee je jezelf kunt voeden. Mensen veranderen alles wat ze willen voor zover dat binnen hun vermogen ligt. 

Waarom is het dan zo moeilijk om iets te veranderen aan onszelf of aan ons bedrijf of aan onze samenleving? Dat heeft denk ik te maken met hoe we anderen en onszelf beoordelen. Onze persoonlijke gedachten over goed en kwaad bepalen in hoge mate hoe we doen en wie we zijn. Psychologen zeggen dat bij wijze van spreken 90% van wie we zijn in ons onderbewustzijn zit. Daardoor is het moeilijk veranderbaar. Je kunt het niet zien, zelfs niet als je in de spiegel kijkt. Een klap die je op vierjarige leeftijd hebt gehad van je vader kan onderbewust nog steeds een betekenis voor je hebben. Er zijn mensen die dit onderbewustzijn onderzoeken en proberen te observeren via allerlei methoden. Hypnose, Tarotkaarten, astrologie, biechten en allerlei methoden uit de psychologie tot dierproeven toe. Een mens is een natuurlijk wezen. Voor een deel is ons gedrag geautomatiseerd of instinctief. Ons denken bepaalt bij wijze van spreken maar 10% van wie we zijn en wat we zijn. Of hoe we kijken naar ons eigen gedrag.

Als we iets in ons gedrag willen veranderen moeten we persoonlijke keuzen maken. Keuzen waar we lef voor nodig hebben. Keuzen die ons bang maken. Je moet van 90% 10% maken en van 10% 90%. Keuzen die we gek vinden of stout. Keuzen die dom lijken of zielig. Veranderen betekent risico nemen.Je moet de psychologie, sociologie, cultuur, economie als bijgeloof durven zien. Je haren in de wind gooien en ondanks alles jezelf uniek durven vinden.

Dat is niet makkelijk. Want als je iets verandert aan jezelf, zal er ook iets veranderen aan hoe mensen naar je kijken. Onze grootste angst is angst voor de angst. 'Nee hoor ik ben niet bang' zeggen we dan. Of 'Nee hoor ik schaam me nergens voor'. Leugentjes om bestwil. Om onszelf of anderen te beschermen. En ook daar zit weer een angst. Een (ver)bindingsangst. Met wie voel jij je verbonden en wie wil je als vriend behouden. Zo zal een politicus een leugen niet uit de weg gaan als hij daarmee zijn kiezer kan behouden. Veranderen is eerlijk zijn tegen jezelf en tegen anderen. Kritiek of een klacht niet ervaren als een aanval, maar als een tip of een advies, iets dat je kan gebruiken of naast je neer mag leggen. 

Veranderen heeft heel veel te maken met vrijheid, gelijkheid en broederschap. Ieder is vrij om te veranderen als anderen daarvoor de ruimte/vrijheid geven. Broederschap betekent verbonden blijven ook als iemand moeite heeft om de waarheid te vertellen tegen zichzelf of tegen anderen. Het kost tijd om tot inzicht te komen. Wij besturen elkaar niet. Wij besturen alleen onszelf. We zijn ook geen computers waarvan je de software even wisselt. En hoewel een ander een slechte invloed op jou kan hebben, maakt hem of haar nog niet tot een computervirus die jouw harddisk even wist en je verandert in een willoze zombie of slaaf. Mensen maken zichzelf van alles wijs om maar niet te hoeven veranderen. Een oorzaak buiten jezelf zoeken is voor veel mensen de gemakkelijke oplossing. Pessimisme is achterover kunnen leunen. 

Toch is verandering iets heel natuurlijks en gemakkelijks dat we aan de lopende band, iedere dag, ieder uur, ongemerkt en onderbewust doen. Ouder worden is veranderen, wijzer worden is veranderen, leren is veranderen, ontslagen worden is veranderen, TV kijken is veranderen, facebooken is veranderen, groeien is veranderen, krimpen is veranderen. Als je geen verandering ziet kijk je in een spiegel van ontevredenheid/pessimisme. Die ontevredenheid komt voort uit het niet willen accepteren van wat je ziet. Een verandering is iets anders dan een verbetering. Verandering is objectief. Aan verbetering hangt een waardeoordeel en is subjectief. 

Wil je een positieve waardering kunnen geven aan een verandering dan moet je je gedrag richten, inrichten voor je iets van verandering kunt verrichten. Want dan kun je pas meten wat je ziet. Plan en uitvoering. Alignment. Je kunt ook rustig stellen dat iedereen die nooit een verandering ziet een dictator is die alles wil bepalen. Samen richting bepalen zonder een leider of een plan is moeilijk tot onmogelijk. Een plan maakt de lotsverbondenheid en bepaalt de rollen, taken en bevoegdheden die iedereen heeft daarbinnen. Lotsverbondenheid betekent een beperking en bedreigt onze vrijheid en onze gelijkheid. 

Zonder structuur en zonder plan heeft en houdt ieder zijn eigen oordeel en ziet iedereen een andere verandering of geen verandering. Een plan kan de in de samenleving allerlei vormen aannemen, zoals van een wet, een geloof, een wetenschap, een bedrijfsplan, een veranderplan, een bucketlist, een boodschappenlijst of een verkiezingsprogramma. Zonder plan is er geen regel, geen broederschap of lotsverbondenheid. Dus tussen vrijheid en lotsverbondenheid en gelijkheid zit altijd spanning. Tijdens de verandering kunnen we naast de werkelijkheid ook nog het plan wijzigen, ons beeld van de werkelijkheid en ons beeld van onszelf. Die enorme vrijheid en het feit dat we daarin gelijk zijn of gelijkwaardig zijn, maakt veranderen moeilijk. Zelfs SMART kan daardoor STUPID worden.

De vraag of verandering mogelijk is is makkelijk te beantwoorden met ja. De verandering als een verbetering zien is afhankelijk van een gezamenlijk kader of een plan. Onszelf veranderen is het moeilijkste van alles, omdat iedereen daarin zijn eigen vrijheid en verantwoordelijkheid heeft en mag nemen. Is de samenleving dan nog maakbaar? Is je bedrijf nog bestuurbaar? Kan jij zelf nog iets leren? 

Ik zeg drie keer ja Dat komt vooral omdat ik een optimist ben, ik zie altijd een glas dat halfvol is. Dat komt niet vanzelf. Als ik een half leeg glas zie besluit ik dat het half vol is. Het is een keuze. Gelukkig wordt je niet, gelukkig moet je willen zijn. Als je niet gelukkig bent, is verandering gedoemd te mislukken in je hoofd. Niemand zal ooit iets van je pogingen ervaren of zien. Pessimisme slaat alles dood.Een optimist kiest altijd de moeilijke weg. Pessimisme is gemakkelijker. Je geeft op voor je bent begonnen en als het is geëindigd zie je geen verbetering.

Wat ben jij en wat wil jij zijn? Een optimist of een pessimist? Denk jij dat je de wereld kunt verbeteren te beginnen met hoe je ertegenaan kijkt? Of laat je je liever lijdzaam leiden door je diepe onderbewustzijn, waarvoor anderen verantwoordelijk zijn. Change je 10 naar 90. Pak je verantwoordelijkheid en begin vandaag.